Zbliżają się Święta Wielkanocne. Spróbujmy przypomnieć tradycje związane z obchodami tych dni.
Niedziela Palmowa
Każdy z Was z pewnością chodzi do kościoła z palmami. Przeczytajcie wywiad z corocznym zwycięzcą konkurs palm – rodziną uczennicy naszej szkoły Weroniki Wrzyszcz.
O najwyższych palmach w Rajbrocie…
Rozmowa uczniów kółka dziennikarskiego z Weroniką Wrzyszcz na temat tradycji robienia palm w jej rodzinie, gdyż z ich domu od wielu lat do naszego kościoła zostaje przyniesiona najwyższa palma.
Ciekawi jesteśmy skąd pojawił się pomysł wykonywania palm?
Wszystko zaczęło się 14 lat temu, kiedy mój najstarszy brat, obecnie już nieżyjący, zawsze marzył o tym, aby zrobić dużą, piękną palmę. Sam wykonał za życia tylko jedną. My jako rodzeństwo, poprzez robienie palm, chcemy spełniać jego marzenie, a także w ten sposób chcemy pokazać, że zawsze jest w naszych sercach. Wykonywanie palmy stało się dla nas w jakiś sposób tradycją.
Jak wygląda proces robienia palmy w Waszym domu?
Wielki Post to zawsze znak, że czas zaczynać pracę. Proces robienia palmy może wydawać się dosyć skomplikowany, jednak po latach praktyki przychodzi nam to z łatwością. Kilka tygodni wcześniej ścinamy jodłową tyczkę, która przez jakiś czas schnie, dzięki temu palma jest lżejsza, taką tyczkę można ponownie wykorzystać w następnych latach. Kolejnym krokiem jest ścięcie odpowiedniej grubości wikliny, która nada palmie estetyczny wygląd. Do związania palmy używamy nieco innej wikliny, która jest trochę giętsza, bo ona nie pęka podczas wiązania.
Czym ozdabiacie palmę?
Wiadomo, że na palmie nie może zabraknąć kwiatów i kolorowych wstążek. Wykonanie tych ozdób jest pracochłonne, dlatego dużo wcześniej wieczorami robimy je wszyscy wspólnie. Wykonywanie palmy sprawia nam dużą przyjemność i przede wszystkim radość.
Jaką udało Wam się zrobić najwyższą palmę?
Dotychczas najdłuższa palma, jaką wykonaliśmy, była miała długość 38,5 m.
Dziękujemy za rozmowę. Życzymy sukcesów w dalszym pielęgnowaniu rodzinnej, a tym samym narodowej i chrześcijańskiej tradycji.
Pisanki, pisanki…
Na pewno znacie jedną z tradycji wielkanocnych, którą jest malowanie pisanek. Dekoracja jajek sprawia przyjemność zwłaszcza dzieciom, ale także i dorośli mogą się przyłączyć do zabawy. Obrzęd ten jest bardzo stary, a mówi o nim wiele legend. Chcecie posłuchać jednej z nich? Jest to legenda o Ostarze...
Pewnego razu Ostara znalazła w śniegu rannego ptaka. Chciała pomóc mu przetrwać zimę, dlatego zamieniła go w zająca. Transformacja nie do końca się udała, bo zającowi pozostała zdolność znoszenia jajek i tęsknota za lataniem. Dzięki Ostarze przeżył zimę i z wdzięczności za ocalone życie kolorowo pomalował zniesione jajka i złożył bogini w ofierze. Ona odwzajemniła się obdarowując go niezwykłą szybkością, aby nie tęsknił za skrzydłami, a zdolność znoszenia jajek ograniczyła. Od tej pory zając znosi jajka tylko raz w roku, w wigilię pierwszej pełni księżyca po wiosennym przesileniu, ale są one kolorowe. W dniach święta Ostary kolorowo pomalowane jajka ofiarowywano sobie z życzeniami pomyślności.
Krzyżyki
Wbijanie małych krzyżyków w ziemię to jedna z tradycji wielkanocnych. Wbija się je w Wielki Piątek, mają one chronić obszary przed wszelkimi nieszczęściami. Wykonywane są z gałązek poświęconych w Niedzielę Palmową palm. We wcześniejszych latach, ludzie musieli zdążyć wbić krzyżyk w pole przed świtem i potem umyć ręce w rzece, a te części, które zostały z palmy spalić.
Święcenie pokarmów
To zwyczaj, który jest pielęgnowany od wieków! Co roku w Wielką Sobotę, każdy chrześcijanin zanosi pokarmy w koszyku, aby je poświęcić. Ma to zapewnić dostatek, siłę oraz zdrowie na cały rok. Szczególnie w koszyczku wielkanocnym powinien znaleźć się: chleb, jajka, sól, mięso, chrzan, a także baranek. Święcenie pokarmów łączy się również z pogańskimi świętami, podziękowaniami i ofiarami. Początkowo pokarmy nie były zanoszone do świątyń, lecz to kapłan zawitał na wieś, by je poświęcić. Na przełomie XVII/XVIII wieku gospodarze ustawiali stoły z białymi obrusami i stawiali na nich pokarmy, które chcieli poświęcić. Kiedyś zamiast dzisiejszych koszyków, przynosiło się jedzenie w dużych wiklinowych koszach. Tak to wyglądało przez około I wiek, do czasu, aż koszyki zaczęli przynosić do kościołów mieszkańcy miast. Z tego oto narodził się zwyczaj, który jest nam znany do dziś.
Tradycje w różnych regionach Polski
Mimo że Polska jest krajem chrześcijańskim celebrującym Święta Wielkiej Nocy to tradycje i zwyczaje świąteczne różnią się we wszystkich jej regionach.
Na Kujawach na przykład w Wielki Piątek mieszkańcy podążają do strumyków i rzek, aby obmyć się w milczeniu trzy razy. Rytuał ten rzekomo ma chronić przed chorobami skóry, a dodatkowo ma pomóc w zachowaniu urody. W Wielką Sobotę z kościołów przynosi się poświęconą wodę, aby skropić nią gospodarstwo, zwierzęta i pożywienie. Nieodłącznym elementem Wielkanocy w tym regionie są kraszanki-czyli jajka barwione na jeden kolor, następnie na nich wydrapywane są świąteczne wzorki. Aby uzyskać kolor żółty, Kujawiacy gotują jaja w łuskach cebuli, natomiast chcąc uzyskać kolor czerwony do wody dodaje się soku z buraka.
Kolejnym regionem Polski o bardzo charakterystycznych dla niego tradycjach i zwyczajach jest Śląsk. Jednym z takich zwyczajów jest połknięcie przez domowników jednej kuleczki bazi wyjętej ze świeżo poświęconej palmy. Tradycja ta ma na celu ochronę przed chorobami. Palmy Wielkanocne są też wykorzystywane przez Ślązaków do robienia krzyżyków, które w Wielki Czwartek są przez nich wbijane w pole. Ma to chronić przed suszą i powodzią. Kolejną śląską tradycją wielkanocną jest zwyczaj praktykowany przez młodych chłopców, polegający na rozpalaniu ogniska a następnie zapalaniu od niego pochodni, zwanych “faklami”. Chłopcy spacerują z pochodniami po polach, aby oświetlić i wskazać Chrystusowi drogę do wsi. Śpiewane są przy tym pieśni wielkopostne. Jednocześnie chłopy poszukują drewnianych krzyżyków, co ma symbolizować poszukiwanie Chrystusa w Ogrójcu.
Regionem odróżniającym się od innych w temacie tradycji wielkopostnych są Kaszuby. Najbardziej różnią się one sposobem świętowania Śmigusa Dyngusa, czyli Lanego Poniedziałku. Mieszkańcy zamiast polewania się woda, smagają się gałązkami jałowca po łydkach i nogach. Wielki Czwartek na Kaszubach jest dniem, w którym gospodarze sadzą kwiaty, drzewka i rozpoczynają siew zbóż, ponieważ ma to im zapewnić obfite zbiory. Wielka Sobota u Kaszubów to dzień, kiedy w piecach rozpala się nowy ogień. Iskrą jest ogień poświęcony i przyniesiony z kościoła. Bardzo znanym i powszechnym zwyczajem wśród dzieci jest ,,zajc”, czyli zając. Maluchy przygotowują koszyczki i budują gniazda z mchu dla zająca w pierwszy dzień Świąt, aby następnego dnia znaleźć w nich smakołyki.
Podhale, a szczególnie Zakopane przoduje w ilości tradycji i obrzędów wielkanocnych. Jest to również miejsce szczególnej dbałości o nie, które przekazywane są z pokolenia na pokolenie. Niedziela Palmowa, zwana także “kwietną”- to dzień, w którym Podhalańczycy święcą ,,bazicki” czyli palmy ozdabiane bibułą i bukszpanem. W Lany Poniedziałek nazywany w tym regionie ,,polewacką”, nikt nie ukryje się przed wodą, chyba że osoby takie wykupią się poczęstunkiem ciasta, wódki i święconego jajka. Wielka Niedziela jest dniem, w którym kobiety w uroczystej procesji muszą obejść kościół trzykrotnie. Łączy się to z wierzeniem, że czarownice nie mogą obejść kościoła więcej niż jeden raz, ponieważ grozi to utratą mocy. Ma to również na celu odgonienie nieszczęść od ich domostw.
Lany Poniedziałek
Śmigus-Dyngus to zwyczaj związany z Wielkanocą, który obchodzimy co rok. Dyngus oznacza lanie się wodą zimną. Zazwyczaj w Lany Poniedziałek polewa się dziewczyny, ponieważ w dawnych czasach wiązało się to z wyznawaniem uczuć. Chłopcy oblewają wodą tylko te dziewczyny, które najbardziej im się podobają. Ta czynność miała zapewnić urodę i zdrowie. Dziewczyny nie pozostawały dłużne wobec chłopców. Ta tradycja Wielkanocna jest nadal pielęgnowana przez współczesnych ludzi. Dawniej dziewczęta polewały chłopaków w Wielką Noc, bo odbywał się tzw. ,,Babski śmigus-dyngus”.
Życzenia świąteczne: https://view.genial.ly/60648963ccc9790cde59bc35/social-square-post-valentines-party
Uczniowie z zespołu folklorystycznego z okazji Świąt przygotowali przedstawienie, z którego zdjęcia zamieszczamy poniżej.
